Fonologia da língua sueca

Origem: Wikipédia, a enciclopédia livre.

O sueco é caracterizado pela sua riqueza vocálica – 9 vogais que resultam em 18 fonemas vogais – e pela sua típica consoante fricativa palatal-velar surda [ɧ] (uma espécie de [ʃ] aspirado, grafado ‹ sje › em sueco, e sem correspondência em português). Um outro traço característico são as sílabas iniciais com três consoantes - p.ex. skriva (escrever) e språk (língua). [1]

Os sons da língua[editar | editar código-fonte]

A língua sueca tem 27 fonemas, dos quais 9 são vogais e 18 consoantes. Todavia, os fonemas vocálicos são por vezes descritos como 18, se se tiver em conta o comprimento das vogais (vokallängd). E os fonemas consonânticos podem ascender a 23, se se tiver em conta as suas diferentes variantes. [2] [3] [4] [5]

/i - e - ɛ - y - ø - ʉ - u - o - a - p - t - k - b - d - g - m - n - ŋ - f - s - ɧ - ɕ - h - v - j - l – r/

Vogais[editar | editar código-fonte]

O sueco tem 9 vogais:[1]

/i - e - ɛ - y - ø - ʉ - u - o - a/

Nas suas variantes breve e longa – pronúncia mais curta e pronúncia alongada, estas vogais perfazem 18 fonemas vogais. [6] No alfabeto latino, estes sons são representados por 9 letras: A, E, I, O, U, Y, Å, Ä e Ö.

Comprimento das vogais[editar | editar código-fonte]

As vogais podem ser: [7]

  • Vogais breves (korta vokaler), p.ex. mätta (satisfazer), sill (arenque), back (jogador da defesa), glass (gelado)
  • Vogais longas (Långa vokaler), p.ex. mäta (medir), sil (passador), bak (traseiro), glas (vidro)

De forma simplificada, na escrita, as vogais curtas são seguidas de consoantes duplas, e as vogais longas de consoantes simples.

Vogais longas
Fonema Grafema Exemplo
a mata
e be
i it
o klok
ʉː u kula
y fyr
å, o låg, bot
ɛː ä nät
øː ö köl
Vogais breves
Fonema Grafema Exemplo
a a tack
ɛ e vett
ɪ i finn
ʊ o bott
ɵ u full
ʏ y lyss
ɔ å, o månne
ɛ e, ä sett, lätt
œ ö lönn

Consoantes[editar | editar código-fonte]

O sueco tem 18 fonemas consonânticos:[1]

/p - t - k - b - d - g - m - n - ŋ - f - s - ɧ - ɕ - h - v - j - l – r/

As consoantes suecas podem ser divididas em cinco grupos: Plosivas, fricativas, vibrantes, laterais e nasais. [8]

Plosivas
Fonema Grafema Exemplo
p p sprit
b b bra
t t stig
d d dag
k k skriv
g g gas
Fricativas
Fonema Grafema Exemplo
f f far
v v vak
s s stor
ɧ sj, skj,stj sjö, stjärna, skäl
j j, gj jacka, gjuta
ɕ tj, k tjärn, kära
h h hård
Vibrantes
Fonema Grafema Exemplo
r, ʀ r rak
Laterais
Fonema Grafema Exemplo
l l liten
Nasais
Fonema Grafema Exemplo
m m mat
n n när
ŋ ng tång

Acento de intensidade[editar | editar código-fonte]

Tanto as vogais, como as consoantes podem ser:

  • Fortes
  • Fracas

Acento melódico[editar | editar código-fonte]

Uma sílaba acentuada pode ter dois acentos melódicos:[1]

  • Acento 1 ou acento agudo (akut accent)
    • P. ex.: tanken 'o tanque', stegen 'os passos';
  • Acento 2 ou acento grave (grav accent)
    • P. ex.: tanken 'o pensamento', stegen 'a escada'.

Esta particularidade do sueco leva à perceção por falantes de outras línguas de que "o idioma sueco é musical". [9]

Assimilação[editar | editar código-fonte]

Em certos contextos, dois sons influenciam-se um ao outro. [10]

Ex.

  • R+S mars (“março”)
  • R+N varna (“avisar”)
  • R+L pärla (“pérola”)

Prosódia[editar | editar código-fonte]

Há diferenças assinaláveis na prosódia das diferentes variedades do sueco, tal como entre o português europeu e o português brasileiro, ou o inglês australiano e o inglês americano. A prosódia do sueco do sul é muito diferente da do sueco de Estocolmo, a qual por sua vez difere bastante das prosódias da Dalecárlia, ou da Gotlândia, ou da Norlândia, para não falar do sueco da Finlândia. [11]

Alfabeto sueco[editar | editar código-fonte]

  • O sistema de escrita sueco é essencialmente alfabético.
  • O alfabeto sueco tem 29 letras:[12]

Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz Åå Ää Öö

Exemplos de fonemas e grafemas[editar | editar código-fonte]

  • O fonema / ɧ / pode ser escrito:
    • sj – sju /ɧʉ̟ː/
    • sk – skön /ɧøːn/
    • stj – stjärna /ˈɧæːɳa/
    • skj – skjorta /ˈɧʊʈa/
    • sch - schack /ɧak/
    • j - jalusi /ɧalɵˈsiː/
    • ch - choklad /ɧʊkˈlɑː/
    • ti - station /staˈɧuːn/
    • i - motion /mɔtˈɧuːn/ ou /mʊtˈɧuːn/
    • ssi - diskussion /dɪskɵˈɧuːn/
    • si - konklusion /kɔnklɵˈɧuːn/
    • xi - reflexion /rɛflɛkˈɧuːn/
    • sh - shorts /ɧoːʈʂ/
    • g - genre /ˈɧaŋɛr/
    • gi - religiös /reliˈɧø:s/
    • ge - sergeant /særˈɧant/
    • st - östgöte /ˈœɧœtə/
    • sti - kristianstad /krɪˈɧansta/
    • x - växjö /ˈvɛkɧøː/
  • O fonema /ɕ/ pode ser escrito:
    • tj – tjur
    • k – kind
    • ch - chick /ɕik/ ou /ʂik/
  • O fonema /ʂ/ pode ser escrito:
    • ch - chick /ʂik/ ou /ɕik/
    • ge - eloge /eˈlo:ʂ/ - beige /beːʂ/ ou /bɛːʂ/
    • sh - shilling /ˈʂɪlɪŋ/

Referências

  1. a b c d Sjöström, Sören (2006). «Fonologi». Språkets struktur, betydelse och användning [Uso, significado e estrutura da língua] (em sueco). Estocolmo: Norstedts akademiska förlag. p. 70. 240 páginas. ISBN 9172274816 
  2. Tomas Riad (1997). «Svenskt fonologikompendium» (PDF) (em sueco). Stockholms universitet. p. 4. Consultado em 9 de outubro de 2019. Dessa finns i ett begränsat antal (omkring 27 i svenska) 
  3. Maria Bolander (2012). «Talet – fonetiskt och fonologiskt perspektiv». Funktionell svensk grammatik (Gramática funcional sueca) (em sueco). Estocolmo: Liber. p. 54, 55, 59. 206 páginas. ISBN 9789147105250 
  4. Garlén, Claes (1988). «Svenskans konsonantsystem - en översikt». Svenskans fonologi [Fonologia do sueco] (em sueco). Lund: Studentlitteratur AB. p. 17. 233 páginas. ISBN 9789144281513 
  5. Hultman, Tor (2003). «Vokaler, Konsonanter». Svenska Akademiens språklära [Breve Gramática da Academia Sueca] (em sueco). Estocolmo: Academia Sueca. p. 13,15. 342 páginas. ISBN 9172273518 
  6. Sjöström, Sören (2006). «Fonologi». Språkets struktur, betydelse och användning [Uso, significado e estrutura da língua] (em sueco). Estocolmo: Norstedts akademiska förlag. p. 54. 240 páginas. ISBN 9172274816 
  7. Engstrand, Olle (2012). «De långa och de korta». Hur låter svenskan, ejengklien? (em sueco). Estocolmo: Norstedt. p. 211. ISBN 9789113040929 
  8. Maria Bolander (2012). «Konsonantfonem». Funktionell svensk grammatik (Gramática funcional sueca) (em sueco). Estocolmo: Liber. p. 60. 206 páginas. ISBN 9789147105250 
  9. Engstrand, Olle (2012). «Svenskan i världens öron». Hur låter svenskan, ejengklien? (em sueco). Estocolmo: Norstedt. p. 211. 271 páginas. ISBN 9789113040929 
  10. Engstrand, Olle (2012). «Talets kameleonter». Hur låter svenskan, ejengklien? (em sueco). Estocolmo: Norstedt. p. 15. 271 páginas. ISBN 9789113040929 
  11. «Svenskt uttal i gymnasieundervisningen - lärares synpunkter (Pronúncia do sueco no ensino ginasial - pontos de vista dos professores (PDF). Jyväskylä universitet. pp. 5–9. Consultado em 3 de novembro de 2019 
  12. Rita Raatikainen. «Felstavningar - En studie av typiska stavfel i svenska elevers texter i årskurs 3» (em sueco). p. 15. Consultado em 3 de novembro de 2019. Det svenska alfabetet innehåller 29 bokstäver 

Fontes[editar | editar código-fonte]

  • Bolander, Maria (2005). Funktionell svensk grammatik (Gramática funcional do sueco). 2.a edição Estocolmo: Liber AB ISBN 91-47-05232-5
  • Rosenqvist, Håkan (2007). Uttalsboken: svenskt uttal i praktik och teori (Livro da pronúncia sueca: teoria e prática). 1.a edição Stockholm: Natur & kultur ISBN 978-91-27-40645-2
  • Garlén, Claes (1988). Svenskans fonologi (Fonologia do sueco). Lund: Studentlitteratur ISBN 91-44-28151-X