Língua iu mien

Origem: Wikipédia, a enciclopédia livre.
(Redirecionado de Língua Iu Mien)
Iu Mien

Iu Mienh (ju mjɛn)

Falado(a) em: China, Vietname, Laos, Tailândia, Estados Unidos, França.
Total de falantes: 840 mil (1995)
Família: Hmong–Mien
 Miênica
  Mian–Jin
   Iu Mien
Estatuto oficial
Língua oficial de: China (Condado Autônomo de Jinxiu Yao)
Códigos de língua
ISO 639-1: --
ISO 639-2: ---
ISO 639-3: ambos:
ium — Iu Mien
bmt — Biao Mon

A língua Iu Mien language (Tailandês: ภาษาอิวเมี่ยน) é uma das muitas línguas faladas pelo povo Yao na China, Laos, Vietnam, Tailândia e, mais recentemente, nos Estados Unidos pela diáspora desse povo. Assim como as demais línguas hmong-mien, o Iu Mien é língua tonal e basicamente monossilábica.

Iu Mien tem 78% de similaridade lexica com a língua Kim Mun, 70% com a língua Biao-Jiao Mien e 61% com a língua Dzao Min.[1]

Geografia[editar | editar código-fonte]

Na China, é falada em Jinxiu, em Guangxi, em Ruyuan Yao na província de Guangdong, em Yunnan e Hunan , nos condados Rongjian, Congjian e Libo da província de Guizhou.[2]

Dialetos[editar | editar código-fonte]

Há diversos dialetos já identificados do Iu Mien, variam por clã e por localização geográfica. Esses são, dentre outros, Deo Tien, Man Do, Quan Chet, and Quan Trang.

Linguístas consideram o dialeto falado em Changdong, Condado Autônomo de Jinxiu Yao, Guangxi como a língua padrão. Porém, a maioria do povo Iu Mien que vive no ocidente é de refugiados do Laos, que falam os dialetos usados nesse país. [1]

Fonologia[editar | editar código-fonte]

Consoantes[editar | editar código-fonte]

Em Iu Mien há distinção entre fonemas aspirados e não aspirados.

Fonemas consoantes do Iu Mien (dialeto não definido)
Labial Dental Alveolar Post-
alveolar
Palatal Velar Glotal
Nasaloclusiva m n ɲ̥ ɲ ŋ̊ ŋ
Oclusiva p b t d k ɡ ʔ
Africada t͡sʰ t͡s d͡z t͡ɕʰ t͡ɕ d͡ʑ
Fricativa f s h
Aproximante j w
Lateral aproximante l

Vogais[editar | editar código-fonte]

vogais monotongos do Iu Mien (dialeto desconhecido)
Anterior Central Posterior
Fechada i u
Semifechada e o
Semiaberta ɛ ɜ
Quaseaberta æ ɐ
Aberta ɒ

As vogais Iu Mien são representadas na Escrita Unificada com combinações das seis letras ⟨a⟩, ⟨e⟩, ⟨i⟩, ⟨o⟩, ⟨u⟩, ⟨r⟩.

Tons[editar | editar código-fonte]

Iu Mien é uma língua tonal. Os tons não são marcados com diacríticos na escrita IMUS (“Iu Mien United Script, o sistema mais comum da escrita latina usada pela língua0, como ocorre em outras línguas dessa natureza. Em lugar disso, uma letra com essa função colocada ao fim da palavra. Tal letra não é pronunciada, somente indica com que tom a sílaba deve ser pronunciada. Caso não haja esse marcador, a palavra é pronunciada no tom medial.

Vejamos exemplos com a palavra “básica” –mmai-:

IPA Descrição IMUS Exemplo Português
Alto v maaiv desproporcionado
Médio, descendente h maaih ter
˧ Mèdio maai cauda de ave
Baixo c maaic vender
Baixo, ascendente x maaix pesadelo
Baixo, mais logo, sobe e desce z maaiz comprar

Consoante inicial[editar | editar código-fonte]

Consoantes ou grupos consnantais iniciais de palavras aparecem em todas fonemas, exceto em /ʔ/. [3][4]

Consoante final[editar | editar código-fonte]

De forma diversa das Hmong, que em geral não apresenta consoante no final de palavras, o Iu Mien tem sete fonemas consoantes que podem fechar sílabas. São /m/, /n/, /ŋ/, [p̚], [t̚], [k̚], e /ʔ/. Algumas das oclusivas somente podem ocorrer como “s” final quando acompanhadas de certo tom específico. Exemplo: /ʔ/ só ocorre com tom ⟨c⟩ ou ⟨v⟩.

Gramática[editar | editar código-fonte]

Iu Mien é uma língua analítica, asim, não há marcação por afixos para caso gramatical tempos e modos verbais, plural, etc. É também e naturalmente uma língua mossilábica. A língua apresenta a ordem de palavras Sujeito-Verbo-Objeto nas suas frases e os adjetivos vêm geralmente após os substantivos. As palavras interrogativas com significado “onde” ficam sempre no fim da frase. .

Iu Mien apresenta muitas contrações na sua gramática. Algumas palavras consistem em sílabas contraídas, segundas por uma segunda sílaba não contraída, as sílabas são separadas por um apóstrofo, Como exemplo, a primeira sílaba contraída pode ser apenas um m.

A palavra maiv (por vezes encurtada para mv) significa "não". Pode ocorrer antes de um verbo para fazer a negação.

Amostra de texto[editar | editar código-fonte]

Nzangc maac caux aaux qiex nzangc fai goiv qiex nzangc yietc zungv fiev jiex gorn ziangx an jienv naaiv, bun meih aengx longc ganh nyei cong-mengh caux jienv hoqc doqc, hoqc gapv, hnangv gorngv meih njaaux ganh dauh mienh nor yaac fi’hnangv nyei longc meih nyei za’eix caux jienv njaaux, se gorngv maaih norm nzangc fai maaih joux waac haiz oix naaic dangh haaix dauh nor maiv dungx faix hnyouv email bun yie fai heuc yie, mbuo lomh nzoih juangc jienv hoqc mangc gaax, laengz zingh.

Notas[editar | editar código-fonte]

Bibliografia[editar | editar código-fonte]

  • Smith Panh [Kweifo Panh/盘贵富]: Modern English-Mienh and Mienh-English Dictionary (Trafford 2002), ISBN 1-55369-711-1.
  • Tony Waters. "Adaptation and Migration among the Mien People of Southeast Asia." Ethnic Groups vol. 8, pages 127-141 (1990).
  • Máo Zōngwǔ 毛宗武,Méng Cháojí 蒙朝吉,Zhèng Zōngzé 郑宗泽 etc. (eds.): Yáoyǔ jiǎnzhì 瑶语简志 (Overview of the Yao language; Běijīng 北京, Mínzú chūbǎnshè 民族出版社 1982)
  • Máo Zōngwǔ 毛宗武: Yáozú Miǎnyǔ fāngyán yánjiū 瑶族勉语方言研究 (Studies in Mien dialects of the Yao nationality; Běijīng 北京, Mínzú chūbǎnshè 民族出版社 2004).
  • Minglang Zhou: Multilingualism in China. The Politics of Writing Reforms for Minority Languages, 1949-2002 (Berlin, Walter de Gruyter 2003); ISBN 3-11-017896-6.
  • Kim, Katherine Cowy. Quietly Torn: A Literary Journal by Young Lu Mien American Women Living in Richmond, California. San Francisco, CA: Pacific News Service, 1999.

Filmes[editar | editar código-fonte]

  • 2003 - Death of a Shaman. Direção de Richard Hall; Produção Fahm Fong Saeyang.
  • 2010 - "Siang-Caaux Mienh". História de um pai de família muito irresponsável, viciado em drogas e álcool. Curta metragem dirigido por Alejandro Cardeinte
  • 2011 - "Mborqv Jaax Ciangv". Curta metragem dirigido por Alejandro Cardeinte

Referências externas[editar | editar código-fonte]