Língua erzia

Origem: Wikipédia, a enciclopédia livre.
(Redirecionado de Língua erzya)
Erzia

эрзянь кель / erzänj kelj / eŕźań keĺ

Falado(a) em: Rússia, Armênia, Azerbaijão, Estônia, Cazaquistão, Quirguistão, Turcomenistão, Ucrânia, Uzbequistão
Região: Mordóvia, Oblast de Nijni Novgorod, Chuváchia, Oblast de Ulianovsk , Oblast de Samara, Oblast de Penza, Oblast de Saratov, Oblast de Oremburgo, Tartaristão, Bascortostão
Total de falantes: 697 mil (2002)
Família: Urálica
 Mordóvia
  Erzia
Escrita: alfabeto cirílico
Códigos de língua
ISO 639-1: --
ISO 639-2: myv
ISO 639-3: myv

A língua erzia (эрзянь кель, tr. erzänj kelj) é falada por cerca de 500 mil pessoas nas áreas norte, leste e nordeste da Mordóvia e regiões adjacentes, como o oblast de Nijni Novgorod, Chuváchia, oblast de Ulianovsk, oblast de Samara, oblast de Penza, oblast de Saratov, oblast de Oremburgo, Tartaristão, Bascortostão na Rússia. Uma diáspora da língua também se encontra na Armênia, Azerbaijão, Estônia, Cazaquistão, Quirguistão, Turcomenistão, Ucrânia e Uzbequistão. A língua é escrita com o alfabeto cirílico sem nenhuma modificação em relação ao usado pela língua russa usada nas demais áreas da Mordóvia. O erzia é língua cooficial junto como o russo e com o moksha da Mordóvia.

Classificação[editar | editar código-fonte]

A língua pertence ao grupo das línguas mordóvicas, ramos das línguas urálicas e é relacionada com a Língua moksha, mas suas fonética, morfologia e vocabulário são diferentes.

Fonologia[editar | editar código-fonte]

Vogais[editar | editar código-fonte]

Anterior Central Posterior
Fechada i ɨ u
Média e o
Aberta a

Pares mínimos entre /i/ e /ɨ/ incluem:

  • /viʃka/ "pequeno(a)" vs. /vɨʃka/ "antena"
  • /mirnesʲ/ "o pequeno mundo" vs. /mɨrnesʲ/ "ela miou"
  • /bɨznɨ/ "[uma mamangaba] zumbe" vs. /biznɨ/ "[um mosquito] trila", (ver Rueter 2010: 16, 59-60)

Consoantes[editar | editar código-fonte]

Labial Alveolar Post-
alveolar
Palatal Velar
plena Palatizada
Nasal oclusiva m n ŋ
Plosiva Surda p t k
Sonora b d ɡ
Africada Surda t͡s t͡sʲ t͡ʃ
Fricativa surda f s ʃ x
Sonora v z ʒ
Vibrantes r
Aproximante l j

O par mínimo entre /n/ e /ŋ/ inclui:

  • /janga/ "ao longo do caminho (no nível de declinação, a alveolar /n/ da raiz é retida antes do final de palavra "Ga" no caso prolativo )" vs. /jaŋga/ "(forma co-negativa do verbo 'quebrar')"
  • /jonks/ "bom (sujeito ou complemento de objeto em translativo "ks")" vs. /joŋks/ "direção, área", (ver Rueter 2010: 58)

Escrita[editar | editar código-fonte]

Atualmente o erzia é escrito com o alfabeto cirílico da língua russa:

А
/a/
Б
/b/
В
/v/
Г
/ɡ/
Д
/d/
Е
/je/
Ё
/jo/
Ж
/ʒ/
З
/z/
И
/i/
Й
/j/
К
/k/
Л
/l/
М
/m/
Н
/n/
О
/o/
П
/p/
Р
/r/
С
/s/
Т
/t/
У
/u/
Ф
/f/
Х
/x/
Ц
/t͡s/
Ч
/t͡ʃ/
Ш
/ʃ/
Щ
/ʃt͡ʃ/
Ъ
/-/
Ы
/ɨ/
Ь
/◌ʲ/
Э
/e/
Ю
/ju/
Я
/ja/

A versão da escrita erzia anterior a 1929 incluía a letra adicional Ҥ (Ҥ ҥ) em algumas publicações, (cf. Evsevyev 1928).

As letras destacadas foram usadas para palavras originárias da língua russa somente, com a especificidade de que o sinal suave ь aparecendo depois de consoantes não alveolares é um sinal de palavras estrangeiras.
А
/a/
Б
/b/
В
/v/
Г
/ɡ/
Д
/d/
Е
/je/
Ё
/jo/
Ж
/ʒ/
З
/z/
И
/i/
Й
/j/
К
/k/
Л
/l/
М
/m/
Н
/n/
нг
/ŋ/
О
/o/
П
/p/
Р
/r/
С
/s/
Т
/t/
У
/u/
Ф
/f/
Х
/x/
Ц
/t͡s/
Ч
/t͡ʃ/
Ш
/ʃ/
Щ
/ʃt͡ʃ/
Ъ
/-/
Ы
/ɨ/
Ь
/◌ʲ/
Э
/e/
Ю
/ju/
Я
/ja/
ä
/æ/
ə
/ə/

O alfabeto latino foi oficialmente aprovado pelo governo Krai de Nizhne-Volzhskiy Kray em 1932, mas nunca foi usado realmente.

a в c ç d ә e f g y i j k l m n o p r s ş t u v x z ƶ ь

Amostra de texto[editar | editar código-fonte]

Мордовиясо 28 ноябрянь чистэ карми комсьвейксэце Государственной Собраниянь сессия. Кода мерсть РИА "Инфо-РМ", понедельникстэ депутатонь Государственного собрания заседаниянь советсэ анокстызь повестканть.

transliterção- Mordoviâso 28 noâbrânʹ čistè karmi komsʹvejksèce Gosudarstvennoj Sobraniânʹ sessiâ. Koda merstʹ RIA "Info-RM", ponedelʹnikstè deputatonʹ Gosudarstvennogo sobraniâ zasedaniânʹ sovetsè anokstyzʹ povestkantʹ.[1]

Notas[editar | editar código-fonte]

  1. «Russo – Sistema de transliteração ISO 9». Transliteração. Consultado em 21 de março de 2024 

Referências externas[editar | editar código-fonte]

Bibliografia[editar | editar código-fonte]

Em língua russa

  • A.I. Bryzhinskiy, O.V. Pashutina, Ye.I. Chernov. Писатели Мордовии Биобиблиографический справочник. Saransk: Mordovskoye Knizhnoye Izdatelystvo, 2001. ISBN 5-7595-1386-9.
  • Vasilij D'omin. Сюконян тенк... Эрзянь писательде ёвтнемат. Saransk, 2005. ISBN 5-7595-1665-5.
  • Makar E. Evsev'ev. Основы мордовской грамматика, Эрзянь грамматика. С приложением образцов мокшанских склонений и спряжений. Москва: Центральное издательство народов СССР, 1928.
  • D.V. Tsygankin. Память запечатленная в слове: Словарь географических названий республики Мордовия. Saransk, 2005. ISBN 5-7493-0780-8.

Em Inglês e em Francês

  • Jack Rueter. Adnominal Person in the Morphological System of Erzya. Suomalais-Ugrilaisen Seuran Toimituksia 261. Helsinki: Suomalais-Ugrilainen Seura, 2010, ISBN 978-952-5667-23-3 [print], ISBN 978-952-5667-24-0 [online].
  • Ksenija Djordjevic & Jean-Leo Leonard. Parlons Mordve. Paris: L'Harmattan, 2006, ISBN 2-296-00147-5.