Língua putian

Origem: Wikipédia, a enciclopédia livre.
Língua
Falado(a) em: China, Malásia, Singapura, Indonésia, Taiwan (Wuqiu), Estados Unidos (Califórnia)
Região: Fujian (Putian, Xianyou, Fuzhou, Quanzhou)
Total de falantes: 2,56 milhões (2000)
Família: Sino-tibetana
 Chinesa
  Min
   Min litoral
    
Escrita: caracteres chineses
Pu-Xian Min(báⁿ-uā-ci̍)
Códigos de língua
ISO 639-1: --
ISO 639-2: ---
ISO 639-3: cpx
Bíblia em Hinghwa (Xinghua) Romanisado (Gênesis), publicação “British and Foreign Bible Society”].

Pu–Xian ou Puxian Min (Hinghwa Romanizado: Pô-sing-gṳ̂/莆仙語; chinês tradicional: 莆仙話, chinês simplificado: 莆仙话, pinyin: Púxiān huà), também chamada Xinghua ou Hinghwa(Hing-hua̍-gṳ̂/興化語; chinês tradicional: 興化語, chinês simplificado: 兴化语, pinyin: Xīnghuà yǔ) é um ramo das línguas min. Puxian é uma combinação de nomes de dois locais, cidade de Putian (莆田市) e condado de Xianyou (仙游县).

Fonologia[editar | editar código-fonte]

Puxian tem 15 consoantes, incluindo a “consoante zero” (símbolo de consoante sem som usada em sílabas que só tem vogais), o mesmo que existe nas diversas variates Min varieties. Puxian tem a consoante lateral fricativa [ɬ] em lugar do [s] de outras variantes Min. Puxian tem 40 Finais de sílabas e 6 tons fonêmicos.

Iniciais[editar | editar código-fonte]

Puxian Min - Iniciais
  Bilabial Alveolar Lateral Velar Glotal
Plosiva Não aspirada p 巴 (b) t 打 (d) k 家 (g) ʔ
Aspirada 彭 (p) 他 (t) 卡 (k)
Nasal oclusiva m 麻 (m) n 拿 (n) ŋ 雅 (ng)
Fricativa Surda ɬ 沙 (s) h 下 (h)
Sonora β*
Africada Não aspirada ts 渣 (c)
Aspirada tsʰ 査 (ch)
Aproximante l 拉 (l)
  • β só aparece em discurso conectado como resultado de mutação consonantal de [p]

Rimas[editar | editar código-fonte]

Puxian Min tem 39 rimas.

Rimas
Vogal Ditongo Nasal Glotal
no glide a 鴉 (a) au 拗 (au) 王 (ang) 壓 (ah)
ɒ 奥 (o̤) ɒŋ 用 (o̤ng) ɒʔ 屋 (o̤h)
o 科 (eo) ɔu 烏 (o) 温 (eong) 熨 (eoh)
e 裔 (a̤) ai 愛 (ai) ɛŋ 煙 (eng) ɛʔ 黑 (eh)
œ 改 (e̤) œŋ 換 (e̤ng) œʔ 郁 (e̤h)
ŋ 伓 (ng)
/-i-/ i 衣 (i) iu 油 (iu) 引 (ing) 益 (ih)
ia 夜 (ia) iau 要 (a̤u) iaŋ 鹽 (iang) iaʔ 葉 (iah)
/-u-/ u 夫 (u) ui 位 (ui) 黄 (ng)
ua 画 (ua) ue 歪 (oi) uaŋ 碗 (uang) uaʔ 活 (uah)
/-y-/ y 余 (ṳ) 恩 (ṳng) 役 (ṳh)
安 (io̤ⁿ) yɒŋ 羊 (io̤ng) yɒʔ 藥 (io̤h)
Caracteres chineses 黃 (ńg) 方 (hng) 漲 (dn̂g) 幫 (bng) 光 (gng) 兩 (nn̄g) 毛 (mńg)
Putian ŋ̍ hŋ̍ tuŋ puŋ kuŋ nuŋ muŋ
Xianyou ŋ̍ hŋ̍ tŋ̍ pŋ̍ kŋ̍ nŋ̍ mŋ̍
nasais – dialetos Xianyou
IPA ã ɛ̃ ĩ ɒ̃
Romanização aⁿ a̤ⁿ e̤ⁿ o̤ⁿ iaⁿ io̤ⁿ uaⁿ oiⁿ a̤uⁿ
Romanização IPA ã ø̃ ɒ̃ yɒ̃ ɛũ
Caracteres chineses 爭 (caⁿ) 還 (há̤ⁿ) 段 (dē̤ⁿ) 三 (so̤ⁿ) 鼎 (diáⁿ) 張 (da̤uⁿ) 看 (kua̍ⁿ) 飯 (bōiⁿ) 贏 (ió̤ⁿ)
Xianyou tsã tỹ sɒ̃ tiã tiũ kʰuã puĩ yɒ̃
Putian tsa hi tia tiau kʰua puai

Tons[editar | editar código-fonte]

Tone Yin Ping 陰平 Yin Shang 陰上 Yin Qu 陰去 Yin Ru 陰入 Yang Ping 陽平 Yang Qu 陽去 Yang Ru 陽入
Putian ˥˧˧ (533) ˦˥˧ (453) ˦˨ (42) ʔ˨˩ (ʔ2) ˩˧ (13) ˩ (11) ʔ˦ (ʔ4)
Xianyou ˥˦˦ (544) ˧˧˨ (332) ˥˨ (52) ʔ˨ (ʔ2) ˨˦ (24) ˨˩ (21) ʔ˦ (ʔ4)

Registros[editar | editar código-fonte]

Xianyou – registros dialetos
Caracteres chineses
Coloquial pe ŋ̍ ɬã, tsʰã nia ɬai nŋ̍ hoe pia tieu
Literary mai hɒŋ ɬɛŋ liŋ ɬo løŋ piʔ tøʔ

Assimilação[editar | editar código-fonte]

新婦房 ɬiŋ pu paŋ → ɬiŋ mu β

青草 tsʰɔŋ tsʰau → tsʰɔŋ nau

Comparação -- Putian Min c/ Quanzhou Min Nan[editar | editar código-fonte]

Caracteres chineses 埋 (lit.) 萬 (lit.) 人 (lit.) 危 (lit.)
Putian pai paŋ tsiŋ tsiʔ kui kiʔ tue tɔʔ
Quanzhou bai ban dzin dzip ɡui ɡiak lue lɔk

Amostra de texto[editar | editar código-fonte]

Tai̍-che̤ ū Dō̤, Dō̤ gah Siō̤ng-Da̤̍ dó̤ng-cāi, Dō̤ cuh sī Siō̤ng-Da̤̍. Ca̤̍ Dō̤ ta̍i-che̤ gah Sio̤ng-Da̤̍ dó̤ng-cāi. Māng-beo̍h sī ciā da̤u̍h I cho̤̍ ē; hang pī cho̤̍, beo̍ seo̍h-ā̤uⁿ ng-sī ciā da̤u̍h I cho̤̍ ē.

太初有道,道佮上帝同在,道就是上帝。這道太初佮上帝同在。萬物是借著伊造兮,含被造兮,無一樣呣是借著伊造兮。

Português - No princípio era o Verbo, eo Verbo estava com Deus, eo Verbo era Deus. Ele estava no princípio com Deus. Todas as coisas foram feitas por intermédio dele; e sem ele não era qualquer coisa que foi feita. (João 1: 1-3)

Notas e referências

Ligações externas[editar | editar código-fonte]