Adur Hormisda

Origem: Wikipédia, a enciclopédia livre.
 Nota: Para outros significados, veja Hormisda.
Adur Hormisda
Nacionalidade Império Sassânida
Ocupação General
Religião Zoroastrismo

Adur Hormisda (em persa médio: 𐭭𐭥𐭥𐭠 𐭠𐭥𐭧𐭥𐭬𐭦𐭣; romaniz.: Ādur Hormizd) e Atrormisda (em armênio: Ատրորմիզդ; romaniz.: Atrormizd) foi governador (marzobã) da Armênia entre 451 e 465. Foi antecedido no governo por Bassaces I e sucedido por Adargusnas.[1]

Nome[editar | editar código-fonte]

Ādur ou ādar é a palavra em persa médio e parta para "fogo", derivada do avéstico ātar. Foi um termo utilizado para indicar templos zoroastristas dedicados ao fogo sagrado, bem como é o nome do nono mês do calendário zoroastrista e o nome dia do mês.[2] Por sua vez, o teônimo Hormisda é a versão latinização do persa médio Hormisde (𐭠𐭥𐭧𐭥𐭬𐭦𐭣; Hormizd),[3] Ormasde (Ōhrmazd),[4] Hormosde / Ormosde ((H)ormozd),[5] Ormusde (Ormozd)[6] ou Oramasde (Ohramazd), o nome da divindade suprema no zoroastrismo, cujo nome avéstico era Aúra-Masda (Ahura-Mazdāh). O equivalente persa antigo era Auramasda (Auramazdā); [7][8] o grego era Hormisdas (Ορμίσδας), Hormisdes (Ορμίσδης), Horomazes (Ωρομάζης) e Hormisdates (Ορμισδάτης); o árabe era Hormuz (هرمز); o armênio era Oramasde (Օրամազդ; Oramazd)[9] e Ormisde (Ormizd, Որմիզդ); e o georgiano era Urmisde (ურმიზდი, Urmizd).[10][11]

Vida[editar | editar código-fonte]

Dracma de Isdigerdes II (r. 438–457)

As origens de Adur Hormisda são incertas. Krikor Jacob Basmadjian considera-o um armênio-persa,[1] mas para René Grousset era iraniano.[12] Cyril Toumanoff, por outro lado, o assumiu como um dinasta arsácida da Armênia, sem determinar o parentesco com os outros membros dessa família.[13] Foi nomeado marzobã da Armênia pelo Isdigerdes II (r. 438–457) após Bassaces I ser removido da posição e em especial após a grande revolta causada pela tentativa de forçar o masdeísmo na Armênia.[14] Isdigerdes convocou os principais nacarares, responsáveis pela revolta, à corte em Ctesifonte para castigá-los e mantê-los como reféns para garantir a docilidade dos armênios.[15] Enquanto isso, Adur Hormisda praticou uma política de apaziguamento na Armênia, sobretudo em questões religiosas. Convocou os principais líderes da Igreja Armênia para indagar sobre a situação e lembrar os banidos, fugitivos e emigrantes a quem confiscou seus bens.[16] Durante os anos seguintes, os reféns foram liberados gradualmente. O último nacarar remanescente retornou à Armênia em 464. Adargusnas foi nomeado marzobã em 465.[17]

Ver também[editar | editar código-fonte]

Precedido por
Bassaces I
Marzobã da Armênia
452-465
Sucedido por
Adargusnas

Referências

  1. a b Basmadjian 1914, p. 293.
  2. Boyce 1983.
  3. Lukonin 1967, p. 217.
  4. Kellens 2009, p. 292; 295.
  5. Aḥsan 1992, p. 312.
  6. Murray 1985, p. 35.
  7. Shayegan 2004, p. 462-464.
  8. Vevaina 2018, p. 1110.
  9. Justi 1895, p. 7-10.
  10. Schmitt 1986, p. 445–465.
  11. Rapp 2014, p. 341-343.
  12. Grousset 1947, p. 207.
  13. Toumanoff 1990, p. 88 e 506.
  14. Grousset 1947, p. 191-207.
  15. Grousset 1947, p. 209-211.
  16. Grousset 1947, p. 207-208.
  17. Grousset 1947, p. 213.

Bibliografia[editar | editar código-fonte]

  • Aḥsan, ʻAbdushshakūr (1992). Studies in Persian Language and Literature. Laore, Paquistão: Bazm-e-Iqbal 
  • Basmadjian, Krikor Jacob (1914). «Chronologie de l'histoire d'Arménie». Revue de l’Orient chrétien. IX (XIX) 
  • Boyce, Mary (1983). «ĀDUR». Enciclopédia Irânica Vol. I, Fasc. 5. Nova Iorque: Imprensa da Universidade de Colúmbia 
  • Grousset, René (1947). Histoire de l'Arménie: des origines à 1071. Paris: Payot 
  • Justi, Ferdinand (1895). Iranisches Namenbuch. Marburgo: N. G. Elwertsche Verlagsbuchhandlung 
  • Kellens, Jean (2009). Zarathushtra entre l'Inde et l'Iran études indo-iraniennes et indo-européennes offertes à Jean Kellens à l'occasion de son 65e anniversaire. Viesbade: L. Reichert 
  • Lukonin, Vladimir Grigorʹevich (1967). Persia II. Cleveland: World Publishing Company 
  • Murray, John (1985). Samarkand. Battle Creek, Michigão: Ellis. ISBN 9780856281518 
  • Rapp, Stephen H. Jr. (2014). The Sasanian World through Georgian Eyes: Caucasia and the Iranian Commonwealth in Late Antique Georgian Literature. Farnham: Ashgate Publishing, Ltd. ISBN 1472425529 
  • Schmitt, R. (1986). «Artaxerxes». Enciclopédia Irânica, Vol. II, Fasc. 6. Nova Iorque: Imprensa da Universidade de Colúmbia. pp. 654–655 
  • Shayegan, M. Rahim (2004). «Hormozd I». Enciclopédia Irânica, Vol. XII, Fasc. 5. Nova Iorque: Imprensa da Universidade de Colúmbia. pp. 462–464 
  • Toumanoff, Cyril (1990). Les dynasties de la Caucasie chrétienne de l'Antiquité jusqu'au xixe siècle: Tables généalogiques et chronologiques. Roma: Edizioni Aquila 
  • Vevaina, Yuhan; Canepa, Matthew (2018). «Ohrmazd». In: Nicholson, Oliver. The Oxford Dictionary of Late Antiquity. Oxônia: Imprensa da Universidade de Oxônia. ISBN 978-0-19-866277-8