Língua romblomanon

Origem: Wikipédia, a enciclopédia livre.
Romblomanon
Falado(a) em: Filipinas
Região: província Romblon (toda ilha Romblon e ilhas Sibuyan; partes das ilha Tablas exceto Banton, Corcuera, Concepcion, Maestro de Ocampo e San_Jose, Carabao)
Total de falantes: 94 mil (2011)
Família: Austronésia
 Malaio-Polinésia
  Filipinas
   Filipina Central
    Bisayan
     Central Bisayan
      Romblomanon
Códigos de língua
ISO 639-1: --
ISO 639-2: ---
ISO 639-3: rol

Romblomanon é uma língua regional da família das Línguas malaio-polinésias falada junto com às línguas Asi e Onhan na província Romblon (toda ilha Romblon e ilhas Sibuyan; partes das ilha Tablas exceto Banton, Corcuera, Concepcion, Maestro de Ocampo e San_Jose, Carabao) nas Filipinas.

Outros nomes[editar | editar código-fonte]

O idioma também é chamado Ini, Tiyad Ini, Basi, Niromblon e Sibuyanon. Faz parte da família de idiomas bisayanos e está intimamente relacionada a outras línguas filipinas.

Geografia[editar | editar código-fonte]

Especificamente, é falado nas seguintes ilhas em Romblon:

  • Romblon, único município da ilha de mesmo nome.
  • Ilha Sibuyan: todos os seus municípios, Cajidiocan, Magdiwang, e San Fernando, Romblon
  • Tablas: município de San Agustin, Romblon | San Agustin.
  • Oriental Mindoro: falantes de Romblomanon migrantes de Carmen em Tablas levaram o idioma particularmente ao município de Bansud e também falantes de Romblomanon migrantes de Tablas, Romblon e ilhas de Sibuyan para os seguintes municípios de Mansalay , Bulalacao e partes de Bongabong e Roxas, Oriental Mindoro Roxas, respectivamente.
Onde se fala Romblomanon

Gramática[editar | editar código-fonte]

Pronomes[editar | editar código-fonte]

Pessoais[editar | editar código-fonte]

  Absolutivo Ergativo Oblíquo
1ª pessoa singular ako nakon, ko akon
2ª pessoa singular ikaw, ka nimo, mo imo
3ª pessoa singular siya niya iya
1ª pessoa plural inclusiva kita naton aton
1ª pessoa plural exclusiva kami namon amon
2ª pessoa plural kamo nindo indo
3ªd pessoa plural sinda ninda inda

Demonstrativos[editar | editar código-fonte]

  Absolutivo Ergativo/Oblíquo Locativo Existencial
Mais próximo do orador (aqui, aqui) iní tiyadní dirí y)
Próximo ao destinatário ou não próximiodo falante ou e destinatário (que, ali) inâ tiyadnâ dirâ y) ára '
Remoto (distante, além) adtó

tiyadtó

didtó (y) á (d) a

Adicionalmente, existem duas dêixis verbais, karí , que significa vir ao orador, e kadto , que significa ir além.

Interrogativos[editar | editar código-fonte]

Romblomanon Português Exemplo
Agora Como Como assim? "Qual é o seu nome?"
San-o Quando Quando você chegou a Romblon? "Quando você vai para Romblon?"
Diin Onde Onde você esteve? "Onde você vai"
Sin-o Quem Quem são seus colegas? "Quem é seu companheiro?"
Kamusta Como Como você está? "Como está?"
Pa-unó omo (um derivado do quê) Como você pode vender? "Como você pode ir?"
Pila Quanto / Quantos Quanto é este? "Quanto é este?"

Exemplos[editar | editar código-fonte]

Numeração[editar | editar código-fonte]

Números Romblomanon
1 Isá
2 Duhá
3 Tuyó
4 Upat
5 Limá
6 Onum
7 Pitó
8 Wayó
9 Siyám
10 Napúyô
100 Isa-kagatús
1000 Isa-kalibó
Una
Panga-duhá
Pang-tuyó / Pangat-lo
Pang-upat
Pang-limá
Pang-onum
Pang-pitó
Pang-wayó
Pang-siyám
10º Pang-napúyô

Palavras e expressões[editar | editar código-fonte]

Romblomanon / Dial. Sibuyanon (San Fernando) Tagalo Português
Ambo / Ilaga (Sibuyan) Daga Rato
Asó Usok Fumaça
Ayam / Ajam (Sibuyan) Aso Cão
Ayaw mag pinisik / Ajaw mag pinisik (Sibuyan) Huwag kang malandi. Não paquere
Babaye / Baje (Sibuyan) Babae Fêmea
Bu-ang Baliw Louco
Bukon, Indi Hindi Não
Bulan / Buyan (Sibuyan) Buwan Mês
Bungoy Bingi Surdo
Buroy Bobo Idiota
Buta Bulag Cego
Buwas Bukas Amanhã
Hadakon, Hambugon Mayabang Arrogante
Hadlok Takot Medo
Mus na Tara na Vamos!
Hangit ako sa imo Galit ako sa iyo Eu te odeio
Higko / Higtang (Sibuyan) Dumi Sujo
Hu-o Oo Sim
Ibabaw Itaas Acima
Idayum Ilalim Abaixo
Kabu-ot ka / Kabuoton ka (Sibuyan) Mabait ka Tu és gentil
Ka-guapa ka / Kaguapahon ka (Sibuyan) Maganda ka Tu és linda
Ka-guapo ka / Kaguapuhon ka (Sibuyan) Gwapo ka Tu és lindo
Kalag Kaluluwa Espírito
Galaum / Gasi Akala Suposição
Kanam Laro Jogar
Kwarta Salapi Dinheiro
Layaki / Yaki (Sibuyan) Lalaki Macho
Maayo nga adlaw / Maajo na Adlaw (Sibuyan) Magandang araw Bom dia
Maayo nga aga / Maajo na Aga (Sibuyan) Magandang umaga Boa manhã
Maayo nga gabi-i / Maajo na Gab-i (Sibuyan) Magandang gabi Boa noite
Maayo nga hapon / Maajo na Hapon (Sibuyan) Magandang hapon Boa tarde
Mabinuligon Matulungin Prestativo
Madamo nga salamat Maraming salamat Muito obrigado
Magdahan ka Mag-ingat ka Se cuide
Mahuga Mahirap Difficult
Mahugod / Mapisan (Sibuyan) Masipag Trabalhador
Maisog / Kaisugon (Sibuyan) Matapang Bravo
Makusog / Kakusugon (Sibuyan) Malakas Forte
Mala-in / Kalainon (Sibuyan) Masama Mau
Malipay Masaya Feliz
Maluya / Maluja (Sibuyan) Mabagal Lento
Manamit / Kanamiton (Sibuyan) Masarap Delicioso
Manang Ate Irmã mais velha
Manong Kuya Irmão mais velho
Mayad / Majad (Sibuyan) Matalino Inteligente
Merkado Pamilihan Mercado
O-ning / Kuring (Sibuyan) Pusa Gato
Palangga Ta Gid Ikaw Mahal na mahal kita Eu te amo muito
Palangga ta ikaw Mahal kita Eu te amo
Pisikon / Pisikan Malandi Paquera
Pusong / Bakakon Sinungaling Mentiroso
Semana Linggo Semana
Sinsilyo Barya Moedas
Subay Langgam Formiga
Tubi Tubig Água
Tu-ig Taon Ano
Tu-o Kanan Direita
Waya Kaliwa Esquerda
Yawa / Jawa (Sibuyan) Kasamaan Demônio

Amostra de texto[editar | editar código-fonte]

  • Ma’äyo nga äga sa ïmo lüla. Bom dia pra ti, vovó.
  • Ma’äyo da nga äga. Bomdia (pra ti), também.
  • Pwïdi ba ako maka’isturbo sa ïmo? Posso te incomodar por um momento?
  • Hü’o, pwïdi Sim, de certo
  • Gusto ko magtu’on ning Rumblumänon nga hambay. I Tu gostarias de aprender a língua Rumblumano?
  • Tudlu’an ta ikaw. I Eu vou te ensivar (então).

Notas[editar | editar código-fonte]

Ligações externas[editar | editar código-fonte]