Língua rade
| Rade (klei Êđê) | ||
|---|---|---|
| Falado(a) em: | Vietnã | |
| Total de falantes: | 177 mil (2007) | |
| Família: | Austronésia Malaio-Polinésia (MP) MP Nuclear Malaio-Sumbauan Chamic Terras altas Rade (klei Êđê) | |
| Escrita: | Latina | |
| Códigos de língua | ||
| ISO 639-1: | --
| |
| ISO 639-2: | --- | |
| ISO 639-3: | rad
| |
Rade (Rhade; Rade: klei Êđê; em língua vietnamita: tiếng Ê-đê ou tiếng Ê Đê), é uma língua Malaio-Polinésia falada por cerca de 177 mil pessoa do Povoado E De do sul do Vietnã, podendo haver uns poucos falantes no Camboja.
Variantes[editar | editar código-fonte]
O dialeto Bih, com cerca de mil falantes pode ser uma língua separada. language.[1] Tam Nguyen (2015) registrou a existência de somente dez falantes do Bih numa população étnica de 400 pessoas.[2]
Um subgrupo Ede chamado Hmok ou Hmok Pai existe na área Buôn Ma Thuột (conf. Phạm 2005:212).[3]
Fonologia[editar | editar código-fonte]
Em itálico a forma escrita (a língua usa o alfabeto latino, como ocorre com o Vietnamita).
Vogais[editar | editar código-fonte]
| Anterior | Central | Posterior | ||
|---|---|---|---|---|
| Fechada | Curta | ĭ /i/ | ư̆ /ɨ/ | ŭ /u/ |
| Longa | i /iː/ | ư /ɨː/ | u /uː/ | |
| Meio Fechada | Curta | ê̆ /e/ | ô̆ /o/ | |
| Longa | ê /eː/ | ô /oː/ | ||
| Média | Curta | ơ̆ /ə/ | ||
| Longa | ơ /əː/ | |||
| Meio Aberta | Curta | ĕ ɛ | ŏ ɔ | |
| Longo | e ɛː | o ɔː | ||
| Aberta | Curta | ă a | ||
| Longa | a aː | |||
Consoantes[editar | editar código-fonte]
| Bilabial | Alveolar | Palatal | Velar | Glotal | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Central | Lateral | ||||||
| Oclusiva | surda | p /p/ | t /t/ | č /c/ | k /k/ | /ʔ/ | |
| aspirada | ph /pʰ/ | th /tʰ/ | čh /cʰ/ | kh /kʰ/ | |||
| sonora | b /b/ | d /d/ | j /ɟ/ | g /ɡ/ | |||
| Implosiva sonora | ƀ /ɓ/ | đ /ɗ/ | dj /ʄ/ | ||||
| Fricativa | s /s/ | h /h/ | |||||
| Nasal | m /m/ | n /n/ | ñ /ɲ/ | ng /ŋ/ | |||
| Líquida | r /r/ | l /l/ | |||||
| Semivogal | w /w/ | y /j/ | |||||
Subdivisões[editar | editar código-fonte]
Subgrupos da etnia e língua Rade (Conf. Y-Chang 1979:vii).
- Mdhur
- Adham
- Blo
- Kơdrao
- Bih
- Krung
- Rdê Kpă
Amostra de texto[editar | editar código-fonte]
Hlăk mphŭn dŏng Aê Diê hrih adiê leh anăn lăn ala. Leh anăn lăn ala mâo klei bi lŭk-lăk leh anăn hŏng, leh anăn klei mmăt guôm ti dlông êlah êa êlam, lah anăn Yang Mngăt Jăt Aê Diê krăm ti dlŏng êlah êa. Aê Diê lač, Brei mâo klei mngač, leh anăn klei mngač mâo mtam.
Português
No princípio, Deus criou o céu e a terra. A terra era sem forma e vazia e as trevas cobriam as águas profundas. O espírito de Deus pairava sobre as águas.
Notas[editar | editar código-fonte]
- ↑ http://www.hrelp.org/grants/projects/index.php?projid=146
- ↑ Tam Nguyen. 2015. Language endangerment factors: A case study with Bih. Paper presented at SoLE-4, Payap University.
- ↑ Phâm Côn Sơn. 2005. Non nước Việt Nam: sắc nét trung bộ. Hanoi: Phương Đông Publishers.
Bibliografia[editar | editar código-fonte]
- Sở giáo dục và đào tạo tỉnh Đắk Lắk - Viện ngôn ngữ học Việt Nam. 2012. Ngữ pháp tiếng Êđê. Hanoi: Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam.
- Ủy ban nhân dân tỉnh Đăk Lăk - Sở giáo dục - Đào tạo - Viện ngôn ngữ học Việt Nam. 1993. Từ điển Việt - Êđê. Đăk Lăk: Nhà xuất bản giáo dục.
- Linh Nga Niê Kdam. 2013. Nghệ thuật diễn xướng dân gian Ê Đê, Bih ở Dăk Lăk. Hanoi: Nhà xuất bản Thời Đại. ISBN 978-604-930-599-3