Língua bontoc
Bontoc (Finallig) | ||
---|---|---|
Falado(a) em: | Filipinas | |
Região: | Província Montanha | |
Total de falantes: | 40.700 (2007) | |
Família: | Austronésia Malaio-Polinésia Filipina Luzon Setentrional Cordillera Centro-Sul Central Cordillera Central Cordillera Nuclear Bontok–Kankanay Bontoc (Finallig) | |
Códigos de língua | ||
ISO 639-1: | --
| |
ISO 639-2: | --- | |
ISO 639-3: | vários: lbk — Central Bontok ebk — Eastern Bontok rbk — Northern Bontok obk — Southern Bontok vbk — Southwestern Bontok |
Bontoc (Bontok) /bɒnˈtɒk/[1] (também chamada Finallig) é a língua nativa da etnia Bontoc (Igorot) da Província Montanha do norte das Filipinas.

Ethnologue reporta os locais para cada um dos 5 dialetos Bontok. População de falantes cf. censo 2007:.
- Bontok Central : falado na municipalidade Bontoc, Província Montanha (vilas Bontoc ili, Caluttit, Dalican, Guina-ang, Ma-init, Maligcong, Samoki, Tocucan). 19.600 falantes
- Bontok Oriental: falado em Barlig, Província Montanha, no leste (vilas Barlig, Kadaklan, Lias). 6.170 falantes.
- Bontok Setentrional: falado em Sadanga, Província Montanha, no norte (vilas Anabel, Bekigan, Belwang, Betwagan, Demang, Sacasacan, Saclit, centro da Poblacion Sadanga). Há alguns falantes também na província Kalinga. 9.700 falantes.
- Bontok Meridional: falado no sul de Bontoc, Província Montanha, nas cidades Talubin, Bayyo, Can-eo, 2.760 falantes.
- Bontok Sudoeste: falado também em Bontoc, nas vilas Alab, Balili, Gonogon, outras no vale do rio Chico, sudoeste da capital da municipalidade, al longo da rodovia Halsema, 2.470 falantes.
Escrita
[editar | editar código-fonte]A língua Bontoc usa uma forma bastante simples do alfabeto latino, a qual não apresenta as letras J, Q, U, V, X, Z. Usa a forma Ch.
Fonologia
[editar | editar código-fonte]Consoantes
[editar | editar código-fonte]Labial | Alveolar | Palatal | Velar | Glottal | |
---|---|---|---|---|---|
Nasal oclusiva | m | n | ŋ | ||
Plosiva | p b | t d | k ɡ | ʔ | |
Fricativa | s | ||||
Rótica | ɻ~ɺ | ||||
Aproximante | j |
- O arquifonema /r/ tem [l], [ɻ], [ɺ] como seus allophones.[2] o alofone [l] ocorre no início de palavras, adjacente a /i/, como 2ª letra do grupo consonantal que consiste de uma coronal mais /r/, e como 2ª letra de qualquer grupo consonantal precedido por /i/. [ɻ] ocorre em livre variação com [l] no início de palavra, mas em outros casos em distribuição complementar com a mesma. [ɺ] ocorre em variação livre com [l] e [ɻ] no início de palavra, e com {IPAblink|ɻ}} em outros locais.
- As plosivas /t/, /ɡ/, /b/ e /d/ têm, respectivamente, [t̪] (representando consoante interdental), [kʰ], [f] e [t͡s] como seus alofones no início de sílaba. [2]
- A sonora oclusiva /b/ também tem [b̪] e [v] como seus alofones. [2] Ambos os alofones ocorrem como o primeiro membro de um alofone num Grupo consonantal geminado. Esses estão em variação livre.
- A aproximante /j/ tem um alofone: [ɥ]. [ɥ] e ocorre após /o/.[2]
Vogais
[editar | editar código-fonte]Anterior | Posterior | |
---|---|---|
Fechada | i | |
Medial | e | o |
Aberta | a |
/e/ torna-se um pouco centralizada [e̞] quando numa sílaba cujo final é /k/.[2] Quando no núcleo da sílaba, /a/ e /o/ são levemente fechados e /i/ é aberto. [2]
Existem dois graus de tonicidade em Bontoc: primária e secundária. A primário é fonêmica e a secundára é previsível. Ambos tipos são orientados para a direita e ocorrem em uma das três últimas sílabas. Os efeitos da tonicidade incluem maior tom, volume mais alto e alongamento do núcleo silábico, embora todos estejam sujeitos a certas regras relativas à prosódia da palavra.[2]
Amostra de texto
[editar | editar código-fonte]Inglês | Bontoc[3] |
---|---|
Pai Nosso que estás no céu, santificado seja teu nome. venha o Teu reino, Teu será feito, na terra, como é no céu. Dá-nos neste dia nosso pão diário, e perdoe-nos nossas dévidas, como nós perdoamos nossos devedores. E nos guie fora da tentação, mas livra-nos do mal. |
Ama id chaya machad-ayaw nan ngachanmo. Omali nan en-ap-apowam. Maangnen nan nemnemmo isnan lofong ay kag id chaya. Ichowam nan kanenmi isnan kawakawakas. Pakawanem nan fasolmi, tay pinakawanmi akhes nan finmasol ken chakami. Ad-im ogkhayen chakami isnan maawisanmi ay enfasol, mod-i ket isas alakam chakami isnan ngaag. |
Notas
[editar | editar código-fonte]Ligações externas
[editar | editar código-fonte]- Bontok Dictionary
- [http https://www.ethnologue.com/18/language/bnc/ Bontoc em Ethnologue]
- [http http://www.omniglot.com/writing/bontoc.htm Bontoc em Omniglot.com]