Saltar para o conteúdo

Língua quimbundo

Origem: Wikipédia, a enciclopédia livre.
Kimbundu
Outros nomes:dongo, quimbundo, kindongo, loanda, mbundu, loande, luanda, lunda, mbundu, n'bundo, nbundu, ndongo, mbundu do norte
Falado(a) em:  Angola
Total de falantes: 3 000 000
Família: Nigero-congolesa
 Atlântico-congolesa
  Volta-congolesa
   Benue-congolesa
    Bantoide
     Bantoide meridional
      Banta
       Banta central
        Kimbundu
Códigos de língua
ISO 639-1: --
ISO 639-2: kmb
ISO 639-3: kmb
África Bantu

O kimbundu, quimbundo,[1] dongo, kindongo, loanda, mbundu, loande, luanda, lunda, mbundu, n'bundo, nbundu, ndongo ou mbundu do norte[2] é uma língua africana falada no noroeste de Angola, incluindo a Província de Luanda.[2] É uma das línguas bantas mais faladas em Angola, onde é uma das línguas nacionais. O português tem muitos empréstimos lexicais desta língua obtidos durante a colonização portuguesa do território angolano e através dos escravos angolanos levados para o Brasil. É falada por cerca de 3 000 000 de pessoas em Angola como primeira ou segunda língua,[3] considerando, também, 41 000 falantes do dialecto ngola.[4]

Dialectos

Os seus dialectos são o njinga (ginga, jinga), mbamba (kimbamba, bambeiro), mbaka (ambaquista) e o ngola[2].

Línguas relacionadas

É uma língua relacionada às línguas songo, sama, bolo, bali e ao dialecto mbamba.[2]

Exemplos de contribuições lexicais ao português angolano

Banzo (de ku banza, "pensar, raciocinar"), calema (de kalemba), calundu (de kilundu), camba (de dikamba), cambuta (de kambuta), candongueiro (de kandonga, "negócio ilegal"), cassule (de ki suluka, "ficar livre"), cassuneira (de ku suna, "ter carranca").[5]

Exemplos de contribuições lexicais ao português

O termo português "bunda" se originou do termo quimbundo mbunda
O termo português "maconha" se originou do termo quimbundo ma'kaña[6]

Moleque (de mu'leke, "menino"),[7] cafuné (de kifunate, "entorse, torcedura"),[8] quilombo (de kilombo, "capital, povoação, união"),[9] quibebe (de kibebe),[10] quenga (de kienga, "tacho"),[11] bunda (de mbunda),[12] cochilar (de kukoxila),[13] marimbondo (de ma [prefixo de plural] + rimbondo, "vespa"),[14] camundongo (de kamundong),[15] tungar (de tungu, "madeira, pancada"),[16] muamba (de mu'hamba, "carga"),[17] mucama (de mu'kaba, "amásia escrava"),[17] banza (de mbanza),[18] banzar (de kubanza),[18] cachimbo e cacimba (ambos, de kixima),[19] fubá (de fu'ba),[20] caçula (de kusula e de kasule),[21] cacumbu (de ka, pequeno + kimbu, machado),[21] cacunda (de kakunda),[21] bundo (de mbundu, negros),[12] matumbo (de ma'tumbu, "montículos"),[22] tutu (comida) (de ki'tutu),[23] tutu (bicho-papão) (de kitu'tu),[23] samba (de semba, "umbigada"),[24] jiló (de njilu),[25] jibungo (de jibungw),[25] jimbo (de njimbu),[25] jimbongo (de jimbongo),[25] jongo (de jihungu),[26] quitute (de kitutu, "indigestão"),[27] maxixe (de maxi'xi),[28] xingar (de kuxinga, "injuriar, descompor"),[29] quitungo (de kitungu),[27] quitanda (de kitanda, "feira, venda")[27] etc.

Ver também

Referências

  1. Rui Ramos (1998). «Kimbundu/quimbundo». Ciberdúvidas da Língua Portuguesa. Consultado em 6 de fevereiro de 2011 
  2. a b c d Lewis, M. Paul (2009). Ethnologue: Languages of the World (em Inglês) Sexta ed. [S.l.]: Dallas, Tex.: SIL International. ISBN 978-1-55671-216-6 
  3. Weisenfeld, Lori P. (1999). World almanac and book of facts (em Inglês). [S.l.]: Mahwah, NJ: World Almanac Books 
  4. Voegelin, C. F. and F. M. Voegelin (1977). Classification and index of the world’s languages (em Inglês). [S.l.]: New York: Elsevier North Holland 
  5. PINTO, A. O. Vocabulário kimbundu-português. Disponível em http://www.multiculturas.com/angolanos/alberto_pinto_kimb_port_vocab.htm. Acesso em 5 de janeiro de 2013.
  6. FERREIRA, A. B. H. Novo dicionário da língua portuguesa. Segunda edição. Rio de Janeiro. Nova Fronteira. 1986. p. 1 060.
  7. FERREIRA, A. B. H. Novo dicionário da língua portuguesa. Segunda edição. Rio de Janeiro. Nova Fronteira. 1986. p. 1 150.
  8. FERREIRA, A. B. H. Novo dicionário da língua portuguesa. Segunda edição. Rio de Janeiro. Nova Fronteira. 1986. p. 312.
  9. FERREIRA, A. B. H. Novo dicionário da língua portuguesa. Segunda edição. Rio de Janeiro. Nova Fronteira. 1986. p. 1 435.
  10. FERREIRA, A. B. H. Novo dicionário da língua portuguesa. Segunda edição. Rio de Janeiro. Nova Fronteira. 1986. p. 1 434.
  11. FERREIRA, A. B. H. Novo dicionário da língua portuguesa. Segunda edição. Rio de Janeiro. Nova Fronteira. 1986. p. 1 431.
  12. a b FERREIRA, A. B. H. Novo dicionário da língua portuguesa. Segunda edição. Rio de Janeiro. Nova Fronteira. 1986. p. 293.
  13. FERREIRA, A. B. H. Novo dicionário da língua portuguesa. Segunda edição. Rio de Janeiro. Nova Fronteira. 1986. p. 423.
  14. FERREIRA, A. B. H. Novo dicionário da língua portuguesa. Segunda edição. Rio de Janeiro. Nova Fronteira. 1986. p. 1 093.
  15. FERREIRA, A. B. H. Novo dicionário da língua portuguesa. Segunda edição. Rio de Janeiro. Nova Fronteira. 1986. p. 330.
  16. FERREIRA, A. B. H. Novo dicionário da língua portuguesa. Segunda edição. Rio de Janeiro. Nova Fronteira. 1986. p. 1 726.
  17. a b FERREIRA, A. B. H. Novo dicionário da língua portuguesa. Segunda edição. Rio de Janeiro. Nova Fronteira. 1986. p. 1 166.
  18. a b FERREIRA, A. B. H. Novo dicionário da língua portuguesa. Segunda edição. Rio de Janeiro. Nova Fronteira. 1986. p. 230.
  19. FERREIRA, A. B. H. Novo dicionário da língua portuguesa. Segunda edição. Rio de Janeiro. Nova Fronteira. 1986. p. 307.
  20. CUNHA, A. G. Dicionário etimológico Nova Fronteira da língua portuguesa'. 2ª edição. Rio de Janeiro. Nova Fronteira. 1996. p. 370.
  21. a b c FERREIRA, A. B. H. Novo dicionário da língua portuguesa. Segunda edição. Rio de Janeiro. Nova Fronteira. 1986. p. 309.
  22. FERREIRA, A. B. H. Novo dicionário da língua portuguesa. Segunda edição. Rio de Janeiro. Nova Fronteira. 1986. p. 1 105.
  23. a b FERREIRA, A. B. H. Novo dicionário da língua portuguesa. Segunda edição. Rio de Janeiro. Nova Fronteira. 1986. p. 1 729.
  24. FERREIRA, A. B. H. Novo dicionário da língua portuguesa. Segunda edição. Rio de Janeiro. Nova Fronteira. 1986. p. 1 543.
  25. a b c d FERREIRA, A. B. H. Novo dicionário da língua portuguesa. Segunda edição. Rio de Janeiro. Nova Fronteira. 1986. p. 988.
  26. FERREIRA, A. B. H. Novo dicionário da língua portuguesa. Segunda edição. Rio de Janeiro. Nova Fronteira. 1986. p. 990.
  27. a b c FERREIRA, A. B. H. Novo dicionário da língua portuguesa. Segunda edição. Rio de Janeiro. Nova Fronteira. 1986. p. 1 439.
  28. FERREIRA, A. B. H. Novo dicionário da língua portuguesa. Segunda edição. Rio de Janeiro. Nova Fronteira. 1986. p. 1 107.
  29. FERREIRA, A. B. H. Novo dicionário da língua portuguesa. Segunda edição. Rio de Janeiro. Nova Fronteira. 1986. p. 1 799.

Ligações externas

Ícone de esboço Este artigo sobre linguística ou um linguista é um esboço. Você pode ajudar a Wikipédia expandindo-o.